Ένα από τα αρνητικά που επιδεινώθηκαν στην καραντίνα είναι και το Σύνδροµο Νυχτερινής Σίτισης! Αν ξυπνάς και κάνεις νυχτοπερπατήµατα… στην κουζίνα µε εξορµήσεις στο ψυγείο και νιώθεις ντροπή και αµηχανία γι’ αυτό, δώσε έµφαση σε αυτό το άρθρο για να πάρεις απαντήσεις στις πιθανές απορίες σου.
Η αλήθεια είναι ότι αυτή η συµπεριφορά γίνεται κρυφά από τους άλλους, καθώς είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά µιας άτυπης διατροφικής διαταραχής που ονοµάζεται Σύνδροµο Νυχτερινής Σίτισης (NES: Night Eating Syndrome), το οποίο δεν συνδέεται πάντα µε… υπερφαγία!
Πότε κάποιος πάσχει από Σύνδροµο Νυχτερινής Σίτισης (NES)
- Όταν πληρούνται και οι δύο παρακάτω συνθήκες για το χρονικό διάστηµα των τελευταίων 3 µηνών: 1) Καταναλώνεται τουλάχιστον το 25% της ηµερήσιας θερµιδικής πρόσληψης µετά το βραδινό γεύµα
- Διακόπτεται ο ύπνος τουλάχιστον δύο φορές την εβδοµάδα κατά τη διάρκεια της νύχτας για επιπλέον φαγητό (ο ασθενής έχει πλήρη επίγνωση της συµπεριφοράς του και δεν υπνοβατεί).
Επιπλέον, οι παραπάνω συµπεριφορές συνήθως συνοδεύονται από:
- πρωινή ανορεξία
- ανεξέλεγκτη επιθυµία ή ανάγκη για φαγητό πριν από τον ύπνο ή και αµέσως µετά το ξύπνηµα κατά τη διάρκεια της νύχτας
- συνέχιση του ύπνου ή παράταση της αϋπνίας
- την πεποίθηση ότι το άτοµο πρέπει να φάει για να κοιµηθεί
- καταθλιπτική διάθεση ή µείωση της διάθεσης το βράδυ
Ποια άτοµα συνήθως εµφανίζουν αυτό το σύνδροµο;
Επιδηµιολογικές έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 1,5% του γενικού πληθυσµού πάσχει από NES.Η κλινική βιβλιογραφία έχει εντοπίσει ως πιο επιρρεπείς στο NES:
- Το 4,3 % – 8,9% των ατόµων που είναι σε πρόγραµµα απώλειας βάρους.
- Το 12,3% των ψυχιατρικών εξωτερικών ασθενών.
- Το 10,1% των ενηλίκων µε παχυσαρκία ΙΙ-ΙΙΙ κατηγορίας (δηλαδή ΒΜΙ 35 και άνω)
- Το 37% των γυναικών που εκδηλώνουν βουλιµικό επεισόδιο τουλάχιστον µία φορά την εβδοµάδα
- Το 15% των γυναικών µε επεισοδιακή υπερφαγία
- Το 8% – 42% των υποψηφίων για γαστρικό bypass
Τα άτοµα που πλήττονται έχουν δυσκολία στη διαχείριση της τροφής και του βάρους και πάσχουν από παχυσαρκία, διατροφικές διαταραχές και άλλες ψυχικές ασθένειες.
Ποια είναι τα σηµάδια του συνδροµου NES
Το άτοµο:
- Είναι σε περιοριστική δίαιτα, δηλαδή σε περιορισµό των θερµίδων κατά τη διάρκεια της ηµέρας, οπότε θα το αντισταθµίσει τη νύχτα τρώγοντας µεγαλύτερες ποσότητες.
- Έχει µειωµένη γκάµα τροφών και εµφανίζει µονοφαγία.
- Αν διανύει µια έντονη περίοδο στρες, κυρίως κατά τη διάρκεια της ηµέρας, τότε το φαγητό χρησιµεύει ως φάρµακο για τη διαχείριση του άγχους.
- Όταν ξυπνάει κατά τη διάρκεια της νύχτας, επιλέγει να καταναλώσει υψηλής θερµιδικής αξίας σνακς, όπως υδατάνθρακες (ψωµί, σάντουιτς και γλυκά).
- Νιώθει ντροπή για την απώλεια ελέγχου της διατροφής, επειδή οι άλλοι θεωρούν ότι τρώει περισσότερο.
- Νιώθει αµηχανία γιατί τρώει στα κρυφά, ακόµα και όταν δεν πεινάει.
- Νιώθει ντροπή γιατί κρύβει ή αποθηκεύει διάφορα τρόφιµα.
- Νιώθει έντονη θλίψη τις βραδινές ώρες.
- Επιλέγει να τρώει µόνο του για να ελαχιστοποιήσει την αµηχανία και την ενοχή του.
- Ζητάει από τους άλλους να κλειδώνουν την κουζίνα ή να βάζουν λουκέτο στο ψυγείο.
Ποια είναι τα πιθανά αίτια πίσω από το Σύνδροµο Νυχτερινής Σίτισης (NES)
Ψυχολογικοί παράγοντες
Άτοµα που έχουν κάποια από τα παρακάτω συµπτώµατα είναι πιο ευάλωτα να πάθουν ΝΕS:
- συχνές αποτυχηµένες προσπάθειες δίαιτας
- κατάθλιψη ή άγχος
- κατάχρηση ουσιών
- ανησυχία για το βάρος και το σώµα, µε αρνητική εικόνα σώµατος
- τελειοµανία και τελειοθηρία
- χαµηλή αυτοεκτίµηση
- χρόνια προβλήµατα ύπνου
- χρόνια διατροφική διαταραχή, όπως ψυχογενής ανορεξία ή βουλιµία, συνυπάρχουν πολλές φορές µε NES σε ποσοστό απο 9%–47%
Βιολογικοί και γενετικοί παράγοντες
Οι τελευταίες έρευνες αποδεικνύουν ότι το NES συνδέεται µε:
- µεταβολή ή διακοπή του άξονα υποθαλάµου – υπόφυσης – επινεφριδίων, που ρυθµίζει βασικές λειτουργίες, όπως τον ύπνο, την όρεξη και τη διάθεση
- αλλαγή του κιρκάδιου ρυθµού ή αλλιώς «βιολογικό ρολόι».
Το βιολογικό ρολόι είναι ο φυσικός ηµερήσιος κύκλος που ρυθµίζει τα πρότυπα δράσης και ξεκούρασης, δηλαδή µας βοηθά να διατηρήσουµε τα χρονοδιαγράµµατα τακτικού ύπνου και εγρήγορσης, διασφαλίζοντας ότι το σώµα και ο εγκέφαλος θα έχουν την κατάλληλη ανάπαυση κάθε βράδυ. Επηρεάζεται από σηµαντικές αλλαγές στα επίπεδα κορτιζόλης, λεπτίνης και µελατονίνης, ιδίως όταν αυτό συµπίπτει µε περιόδους έντονου στρες. Οπότε η αλλαγή του ορµονικού άξονα σε συνδυασµό µε την απορρύθµιση του βιολογικού ρολογιού επηρεάζουν τα επίπεδα κορτιζόλης, µε αποτέλεσµα τα νυχτοπερπατήµατα στην κουζίνα.
Η κληρονοµικότητα παίζει επίσης καίριο ρόλο, αφού όσοι νοσούν από NES είναι 4,9 φορές πιο πιθανό να έχουν έναν συγγενή πρώτου βαθµού µε NES.
Το Σύνδροµο Νυχτερινής Σίτισης (NES) µπορεί να οδηγήσει σε:
- διατροφική διαταραχή, αν δεν υπάρχει ήδη
- κλινική κατάθλιψη
- σοβαρά ιατρικά προβλήµατα, όπως αύξηση του σωµατικού βάρους, εµφάνιση µεταβολικού συνδρόµου, διαβήτη και αυξηµένη αρτηριακή πίεση
Ποια είναι η θεραπεία για την αντιµετώπιση του ΝΕS;
Τον τελευταίο χρόνο δεχόµαστε όλο και περισσότερα περιστατικά µε NES. Η απώλεια του ελέγχου της διατροφής καθώς και η µειωµένη ποιότητα ζωής λόγω των βραδινών ξυπνηµάτων οδηγούν τους ασθενείς σε αναζήτηση βοήθειας. Δυστυχώς, το µεγαλύτερο ποσοστό από αυτούς πάσχει ήδη από χρόνια διατροφική διαταραχή.
Οι τεχνικές θεραπείας είναι σχεδόν όµοιες µε αυτές των διατροφικών διαταραχών και η επιτυχής ίαση απαιτεί συνδυασµό µεθόδων.
Η εκπαίδευση των ασθενών στοχεύει:
- Στην οµαλοποίηση των γευµάτων και την αποφυγή του υποσιτισµού.
- Στο άνοιγµα της γκάµας των τροφών, µε έµφαση στην απενοχοποίηση της κατανάλωσης των υδατανθράκων κατά τη διάρκεια της ηµέρας, χωρίς τον φόβο ότι θα χάσουν τον έλεγχο.
- Στη διαχείριση της υποτροπής και των καταστάσεων που µπορεί να πυροδοτήσουν τα συµπτώµατα.
- Στο να αναπτύξουν µεγαλύτερη επίγνωση των διατροφικών συµπεριφορών τους.
- Στο να αλλάξουν τις πεποιθήσεις εκείνες που αφορούν τη διατροφή, π.χ. ότι αν δεν φάω όταν ξυπνήσω, δεν µπορώ να ξανακοιµηθώ.
Η θεραπεία του συνδρόµου µπορεί να περιλαµβάνει τις εξής µεθόδους: κινητοποιητική (motivational interviewing), γνωσιακή-συµπεριφορική (CBT), θεραπεία έκθεσης (exposure therapy), διαλεκτική συµπεριφορική (DBT), διαπροσωπική (IT), µαζί µε τη διαχείριση του στρες αλλά και διαιτολογική υποστήριξη.
Η αναζήτηση εξειδικευµένης βοήθειας είναι η µοναδική οδός για την άµεση αντιµετώπιση της νόσου.
Δες και αυτό: Δίαιτα για την καραντίνα: Μπες ξανά στο τζιν σου άμεσα
Από τη Μαρία Τσιάκα
διευθύντρια Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών
υπ. διδάκτωρ Psychological Medicine, Κing’s College, London
